Unia Europejska
Rozmiar tekstu: -+
Dla niepełnosprawnych Dla słabowidzących Wersja graficzna Język migowy

Powiat, w którym
chce się żyć!

Znani z powiatu dębickiego

Klucz

Anna Augustynowicz (ur. 1959 r.), należy do najlepszych polskich reżyserów teatralnych młodego pokolenia, dyrektor artystyczny szczecińskiego Teatru Współczesnego. Wyreżyserowała m.in. „Moja wątroba jest bez sensu albo zagłada ludu” Wernera Schwaba, „Młoda śmierć” Grzegorza Nawrockiego, „Popcorn” Bena Eltona, „Tylko ta pchła” Naomi Wallace (w warszawskim Teatrze Powszechnym). Dębiczanka od urodzenia, absolwentka tutejszego Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Władysława Jagiełły. 

 

Stanisław Brudny (ur. 1930 r.) urodzony w Pilźnie, słynny aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. W roku 1953 ukończył Studium Aktorskie przy teatrze Śląskim w Katowicach, z którym był zawodowo związany do 1972 r. Przeniósł się do warszawy, gdzie zaczął grać w teatrze Studio, gdzie pracuje do dnia dzisiejszego. W swoim dorobku artystycznym ma kilkaset ról teatralnych. Pracował z najwybitniejszymi reżyserami, takimi jak: Jerzy Jarocki, Lidia Zamkow czy Gustaw Holoubek. Tworzył kreacje w wielu filmach oraz w Teatrze Telewizji. Za długoletnią i efektywną pracę w Teatrze Polskiego radia otrzymał nagrodę Splendor Splendorów. W 2010 r. uhonorowany Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

 

Edward Brzostowski (ur. 1935–2020 r.) poseł na sejm w latach 2001-2002, burmistrz Dębicy  w latach 2002-2006. Pełnił funkcję pomocnika Rządu ds. Regionalnej Polityki. Był Wiceministrem w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Ponadto wieloletni Dyrektor generalny, Prezes w Kombinacie oraz w Spółce Akcyjnej Igloopol. Radny Sejmiku Województwa Podkarpackiego IV kadencji oraz Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Podkarpackiego IV kadencji. Członek Komisji Współpracy z Zagranicą, Turystyki i Promocji oraz Komisji Gospodarki i Infrastruktury. Odznaczony: Orderem Sztandaru I Klasy; Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski; Złotym, Srebrnym i Brązowym Krzyżem Zasługi; Medalami za Obronność; Medalami i Odznaczeniami „Zasłużony dla Pożarnictwa”; Złotą Odznaką Ministra Kultury. Został zasłużonym dla miasta Dębicy i jako jedyny otrzymał Berło Dębickie.

 

Mateusz Borek (ur. 1973 r.) pochodzący z Dębicy, popularny komentator sportowy. Przez większość swojej kariery zawodowej związany z Telewizją Polsat. Gospodarz popularnego programu Cafe Futbol. Felietonista Przeglądu Sportowego oraz częsty gość programów dotyczących sportu. Współautor książki pt.: „Krótka piłka. Bez dyplomacji o reprezentacji, mistrzostwach, Lewandowskim.”, którą napisał wspólnie z Cezarym Kowalskim. 

 

Paweł Ciołkosz (ur. 1982 r.) pochodzi z Dębicy. Aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. Jest również reżyserem produkcji dubbingowych. Swój debiut miał w teatrze Montownia. Ukończył studia na Akademii Teatralnej w Warszawie. Podejmował współpracę z takimi teatrami jak: Polonia, la- M.ort, Współczesnym, Syrena, Polskim im. Arnolda Szyfmana, O-CH –teatr, oraz kabaretem „Pożar w burdelu”.

 

Zbyszko Cyganiewicz  –  (1881–1967 r.). wybitny atleta pochodzący z Jodłowej. Cyganiewicz odnosił duże sukcesy poza granicami Polski. Trzykrotny zdobywca tytułu zawodowego mistrza świata w zapasach udowodnił jak ważne w życiu są upór w dążeniu do celu i hart ducha. Znał jedenaście języków, wygrał ponad tysiąc walk i w pełni zasłużył na miano nadane mu na początku XX wieku przez amerykańskie media, które atletę z Jodłowej nazywały „mocarnym synem Polski” i autentycznym ambasadorem polskości za oceanem. 

 

Jan z Latoszyna (zm. 1494 r.) pochodzący z poddębickiego Latoszyna Jan był profesorem, a następnie rektorem Akademii Krakowskiej, jednocześnie kanonikiem i oficjałem krakowskim. W latach 1488-1490 pełnił godność kanclerza kardynała Fryderyka Jagiellończyka.

 

Księżna Helena Jabłonowska (1895-1977 r.) - działaczka społeczna, przewodnicząca Rady Głównej Opiekuńczej w Dębicy. W czasie wojny pomagała osobom narodowości żydowskiej oraz więźniom hitlerowskiego obozu pracy przymusowej w Pustkowie koło Dębicy. Przez tych, którzy przetrwali katorgę w Pustkowie, nazywana „Mateczką”. Ze względu na swoje pochodzenie i opinię społeczną ocaliła wielu z nich. Dwór księżnej dawał schronienie poszukiwanym oficerom Wojska Polskiego, udzielano tam pomocy rannym w różnych akcjach, prowadzono tajne nauczanie, oraz magazynowano broń.

 

Adam Lazarowicz ps. „Klamra”(1902-1951 r.) pochodzi ze Zbaraża na Podolu. Do Wojska Polskiego trafił jako ochotnik. W 1921 roku zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Został mianowany podporucznikiem w 1931 r., po czym został awansowany do stopnia porucznika. Po tym, jak został zwolniony z czynnej służby z powodu złego stanu zdrowia, osiedlił się w Gumniskach k. Dębicy. Tam pełnił obowiązki kierownika Szkoły Podstawowej. W roku 1940 został komendantem Placówki Dębica, a następnie Komendantem Obwodu. Dowodził Oddziałem Armii Krajowej Obwodu Dębica podczas Akcji Burza na Kałużówce. Skazany na karę śmierci. Zamordowany 1 mara 1951 r. w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie. Miejsce jego pochówku jest nieznane. W Dębicy, na cmentarzu wojskowym, mieści się jego symboliczny nagrobek, o który starali się żołnierze skupieni w środowisku 5. Płk. AK ŚZŻAK.

 

Kazimierz Lipień (1949–2005 r.) mistrz olimpijski w zapasach (1976 r.) w stylu klasycznym, dwukrotny mistrz i czterokrotny wicemistrz świata, trzykrotny mistrz Europy, trzynastokrotny mistrz Polski. Zawodnik Wisłoki Dębica. 

 

Józef Lipień (ur. 1949 r.) wicemistrz olimpijski, mistrz i dwukrotny wicemistrz świata, brązowy medalista mistrzostw Europy, dwunastokrotny mistrz Polski w zapasach w stylu klasycznym. Trener zapaśników Wisłoki Dębica, aktualnych drużynowych mistrzów Polski. 

 

Tadeusz Łomnicki (1927–1992 r.) znakomity aktor teatralny i filmowy, reżyser, dyrektor kilku scen polskich, rektor warszawskiej PWST. Sławę i uznanie przyniosły mu role w spektaklach: „Kariera Artura Ui” B. Brechta, „Kordian” Słowackiego, „Świętoszek” Moliera, „Dożywocie” Fredry. Do historii polskiej kinematografii przeszły kreacje Łomnickiego w "Panu Wołodyjowskim" i „Potopie” Jerzego Hoffmana. W obu filmach aktor wcielił się w postać pułkownika Michała Jerzego Wołodyjowskiego. Związany z Dębicą w latach czterdziestych, gdzie podobnie jak jego starszy brat Jan, późniejszy reżyser (m.in. serial „Dom”), uczęszczał do szkoły średniej. 

 

Wilhelm Mach (1916–1965 r.) pisarz urodzony pod Dębicą, związany bezpośrednio z miastem w okresie międzywojennym, kiedy chodził tutaj do szkoły średniej. W swoich powieściach bardzo często wracał do ziemi swego dzieciństwa i młodości, opisując uroki Rzeszowszczyzny.

 

Ks. Prof. Alojzy Franciszek Nosal (1910–1995 r.) urodził się w Dębicy. Za działalność w Ruchu Oporu rząd francuski nadał mu kartę kombatancką oraz odznaczenia: Croix de Guerre ze złotą gwiazdą oraz Medaille de la Resistancce Francaise, a za zasługi na polu pracy społecznej mianował go Chevalier de l’Ordere de la Sante Publioue et de la Population. Na drugim Kongresie Apostolstwa Świeckich w Rzymie został mianowany przewodniczącym sekcji księży zajmujących się działalnością wśród świeckich. Tablice pamiątkowe poświęcone Księdzu Profesorowi znajdują się w budynku Miejskiego Gimnazjum nr 1, w Szkole Podstawowej nr 12 i kościele pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Dębicy.

 

Krzysztof Penderecki (1933-2020 r.) wybitny kompozytor o międzynarodowej sławie, autor takich dzieł jak „Stabat Mater”, „Ubu Król”, „Pasja wg św. Łukasza”, „Tren ofiarom Hiroszymy” czy „Siedem Bram Jerozolimy”. Urodzony przed wojną w Dębicy, w rodzinie inteligenckiej. Uczeń dębickiego Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły. Pierwszym nauczycielem muzyki Pendereckiego był Stanisław Darłak, pedagog i animator życia muzycznego w mieście. Młody Krzysztof pobierał u niego lekcje gry na skrzypcach. Po złożeniu egzaminu dojrzałości Krzysztof Penderecki wyjechał z Dębicy do Krakowa, gdzie rozpoczęła się jego wielka kariera. 

 

Sebastian Petrycy (1554-1626 r.) urodzony w Pilźnie, stawia się go wśród wielkich twórców Odrodzenia. Spuścizna pisarska Petrycego obejmuje kilka traktatów medycznych, niewielki zbiorek przekładów Horacego, przekład na język polski dzieł Arystotelesa z zakresu tzw. filozofii praktycznej, tj. etyki, ekonomii i polityki. W karierze uniwersyteckiej awansował najpierw na stanowisko docenta, następnie wszedł do Kolegium Mniejszego na katedrę poetyki, kolejno na stanowisko profesora retoryki, po studiach we Włoszech wrócił na wydział sztuk wyzwolonych podejmując równocześnie próby inkorporacji na Wydział Lekarski Uniwersytetu. Był człowiekiem wszechstronnym. Łączył wiedzę książkową z doświadczeniami i mądrością życiową. Jako nauczyciel przeszedł wszystkie szczeble i stopnie szkół ówczesnych.

 

Edward Bernard Raczyński (1891-1993 r.) hrabia, polityk, dyplomata, w latach trzydziestych ambasador RP w Wielkiej Brytanii, w latach 1941-1943 minister spraw zagranicznych w rządzie RP w Londynie, w latach 1979-1986 prezydent RP na obczyźnie. Ostatni właściciel majątków w Dębicy i Zawadzie, w których posiadanie Raczyńscy weszli na początku XIX w., przyczyniając się do ich rozkwitu. Raczyńscy ufundowali w mieście i jego okolicach kilka ochronek, placówek oświatowych, sprowadzili także do Dębicy wielce zasłużone dla lokalnej społeczności Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Dziewicy Maryi Niepokalanie Poczętej. Na dębickim cmentarzu parafialnym znajduje się neogotycka kaplica grobowa Raczyńskich.

 

Władysław Strumski (1922-1990 r.) dębiczanin niemalże od urodzenia, żołnierz Armii Krajowej i zwalczającej władze komunistyczne organizacji konspiracyjnej Wolność i Niepodległość. W 1968 r. zadebiutował jako pisarz, wydając powieść o latach okupacji pt. „Dziesiątka w akcji”. Wkrótce stał się autorem poczytnych książek historycznych dla młodzieży. Szczególnie upodobał sobie czasy polskiego średniowiecza.

 

Waleria Szalay-Groele (1879-1957 r.) pedagog i powieściopisarka, związana z Dębicą od końca II wojny światowej. Nauczycielka dębickiego gimnazjum, działaczka ruchu harcerskiego, autorka poczytnych książek historycznych, m.in. „W orlim gnieździe”, „Sokół królewski”, „Straszne dziedzictwo”, a także licznych felietonów, reportaży. Jest autorką libretta do opery Feliksa Nowowiejskiego pt. „Legenda Bałtyku”.

 

Stanisław Waltoś (ur. 1932 r.) profesor, obecny kierownik Katedry Postępowania Karnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor licznych publikacji naukowych, dyrektor Muzeum Uniwersyteckiego w Krakowie. Dębiczanin, absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Władysława Jagiełły. 

 

Jan Wiktor (1890-1967 r.) pisarz urodzony w Radomyślu nad Sanem, uczeń Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły w Dębicy. Autor znanych powieści społecznych: „Wierzby nad Sekwaną”, „Orka na ugorze”.

 

Jerzy Woś ps. „Farys” - (1919–1946 r.) oficer dywersji Obwodu Dębica. W pierwszej połowie 1946 r. kierownik komórki „Straży” Obszaru Południowego WiN. Podczas Akcji w Głowaczowej dowodził dwoma plutonami dywersyjnymi. W 1944 r. brał udział w ostrzelaniu pociągu, którym miał podróżować Hans Frank, generalny gubernator okupowanych ziem polskich, za co hitlerowcy w odwecie rozstrzelali 54 zakładników, przywiezionych z więzień w Krakowie, Tarnowie i Rzeszowie.

 

Jerzy Żuławski (1874-1915 r.) znakomity pisarz okresu modernizmu, autor licznych utworów poetyckich, dramatów i powieści, w tym pierwszej polskiej powieści fantastycznonaukowej „Na srebrnym globie”. Urodził się w majątku w Lipowcu, ok. 15 km od Dębicy. Od lat młodzieńczych na stałe związany z Krakowem, a później Zakopanem, w Dębicy znalazł się jako oficer polskich legionów w czasie I wojny światowej. Zmarł w tutejszym szpitalu na tyfus i został pochowany na dębickim cmentarzu wojskowym. 

 

Rafał Buszek  - (ur. 1987) urodzony w Dębicy, polski siatkarz, grający na pozycji atakującego, a od 7 kolejki PlusLigi 2008/2009 jako przyjmujący. Od sezonu 2018/2019 zawodnik Asseco Resovii. 21 września 2014 r., wraz z reprezentacją Polski, wywalczył złoty medal Mistrzostw Świata 2014. W 2014 r. został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

 

Artur Jędrzejczyk  - (ur. 1987) – urodzony w Dębicy, polski piłkarz występujący na pozycji obrońcy w Legii Warszawa oraz w reprezentacji Polski. Uczestnik Mistrzostw Świata 2018 i Mistrzostw Europy 2016. Artur Jędrzejczyk piłkarską karierę rozpoczynał w Igloopolu Dębica. W rundzie wiosennej sezonu 2004/2005 został włączony do dorosłej kadry tego zespołu i zadebiutował wówczas w IV lidze. 19 listopada 2019 r., na Stadionie Narodowym w Warszawie, asystował przy golu Roberta Lewandowskiego, w wygranym spotkaniu ze Słowenią 3:2. Gol ten jest określany jako Gol Dekady polskiej reprezentacji.

 

Radosław Rak -  (ur. 1987) –  urodzony w Dębicy, polski pisarz fantastyki oraz lekarz weterynarii. W 2006 r. został absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Władysława Jagiełły w Dębicy. Studiował weterynarię na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie, obecnie mieszka i prowadzi praktykę  w Krakowie. W 2017 r. otrzymał Złote Wyróżnienie w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego oraz nominację do Nagrody im. Janusza A. Zajdla za powieść Puste niebo. W 2020 został laureatem Nagrody Literackiej „Nike” oraz Nagrody im. Janusza A. Zajdla. Otrzymał Nagrodę Główną w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego, Nagrodę „Nowej Fantastyki” w kategorii Polska Książka Roku oraz został nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia w kategorii proza za powieść Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli. W tym samym roku został laureatem „Śląkfy” jako Twórca Roku.